Impregnacja drewna: jak, czym, kiedy i po co impregnować?

Impregnacja drewna konstrukcyjnego to proces, od którego w dużym stopniu zależy poziom ochrony tego materiału przed niszczeniem. Stosowanie odpowiednich metod pozwala na jego bardzo dobre zabezpieczenie.

Drewnu szkodzą różne czynniki zewnętrzne, a niektóre gatunki są na nie szczególnie narażone. Istnieją na szczęście różne typy impregnatów, które skutecznie zwiększają trwałość konstrukcji drewnianych oraz przedłużają ich żywotność.

Co to jest impregnacja i przed czym zabezpiecza?

Impregnacja polega na nasycaniu drewna lub innego materiału określonymi substancjami chemicznymi. Celem tego procesu jest wzmocnienie oraz zabezpieczenie przed oddziaływaniem czynników negatywnych.

Impregnację drewna najczęściej stosuje się w pracach konserwatorskich, a także przy budowie zupełnie nowych obiektów. Wykorzystywany środek chemiczny nadaje drewnu określone cechy, które poprawiają jego unikalne właściwości.

Impregnaty mają zwykle postać roztworów rozpuszczalników organicznych lub wodnych emulsji. Po naniesieniu na impregnowaną powierzchnię, rozpuszczalnik ulega odparowaniu. Stosuje się także impregnaty naturalne, powstałe na bazie olejów roślinnych. Mogą być pozbawione rozpuszczalników, bądź też uzupełniane domieszkami żywic i smół drzewnych. W tych ostatnich występuje rozpuszczalnik, którym najczęściej jest terpentyna.

Impregnaty do drewna mogą być też wzbogacane różnymi dodatkami. Obecność wosku może przykładowo odpychać wodę. Nanocząsteczki z kolei głęboko wnikają w drewno, tworząc tym samym warstwę nieprzepuszczającą wilgoci. Bogata oferta impregnatów na rynku daje bardzo szerokie możliwości w zakresie ochrony drewna konstrukcyjnego. Pozwala na wybór zarówno metody impregnacji, jak i zakresu zabezpieczenia materiału.

Drewno to materiał naturalny, który podlega procesom biodegradacji. Stosowanie odpowiedniej impregnacji pozwala na zapobieganie niekorzystnym zjawiskom, na które jest narażony.

Impregnacja zabezpiecza drewno konstrukcyjne przed wieloma negatywnymi czynnikami zewnętrznymi. Szczególnie są na nie narażone obiekty zlokalizowane bezpośrednio na zewnątrz, takie jak drewniane tarasy, płoty czy szopy. Dotyczy to także elementów małej architektury, włącznie z pergolami czy ławkami w ogrodzie. Drewno narażone jest na kontakt z jesiennym deszczem, opadami śniegu oraz słońcem, które nadmiernie nagrzewa ich powierzchnię. Nie bez znaczenia pozostaje obecność grzybów i owadów.

Z impregnacji nie warto rezygnować. Drewno wystawione na działanie negatywnych oddziaływań wypacza się, kurczy, pęka i traci swoje wymiary. Powstałe uszkodzenia stają się siedliskiem dla szkodników, a także miejsce rozwoju grzybów i bakterii. W konsekwencji zarówno właściwości, jak i jakość drewna ulegają osłabieniu.

Co najbardziej szkodzi drewnu?

Szczególnych działań ochronnych wymagają elementy drewniane obecne na zewnątrz, które mają bezpośredni kontakt z glebą. W ich przypadku wskazana jest impregnacja głęboko penetrującym preparatem.

Drewno jest bardzo wrażliwe na kontakt z wilgocią. W przypadku przedostania się jej w głąb struktury materiału, staje się siedliskiem i pożywką rozmaitych mikroorganizmów. W konsekwencji prowadzą one do biologicznej korozji drewna. Aby temu zaradzić, należy zastosować powłokę stanowiącą solidną barierę przed wnikaniem wilgoci.

Na drewno negatywnie wpływa także intensywne działanie słońca. Dotyczy to zwłaszcza wszelkiego rodzaju nawierzchni, ogrodzeń czy elementów małej architektury. Ich materiał przez cały rok narażony jest na działanie promieni UV, co prowadzi do korozji. W lecie słońce mocno wysusza drewno, wywołując rozwarstwienia i pęknięcia. Przyspiesza równie rozkład struktury materiału, co prowadzi do jego powierzchniowego szarzenia. Promieniowanie UV wpływa destrukcyjnie na ligninę, będącą jednym z podstawowych składników drewna. Łączy ona jego komórki, odpowiadając przy tym za sztywność i wytrzymałość. Pod wpływem słońca, materiał staje się porowaty i bardziej podatny na wchłanianie wody.

Decydując się na zakup impregnatu chroniącego elementy drewniane na zewnątrz, należy zwrócić uwagę na obecność filtrów UV.

Do największych szkodników drewna należą korniki. Żyją bezpośrednio w drewnie lub pod jego korą, drążąc przy tym sieć korytarzy osłabiających materiał. Jeszcze gorzej na stan drewna wpływają inne chrząszcze, takie jak kołatek domowy i kołatek uparty. Owady te również mechanicznie niszczą drewno i są trudne do zwalczenia. Podobnie jak w przypadku kornika, w walce z nimi konieczne okazuje się zastosowanie trucizn kontaktowych. Rozkład drewna mogą powodować także niektóre grzyby. Najczęściej są to właściwy grzyb domowy oraz huba, które należą do rodziny podstawczaków. Prowadzą do zgnilizny drewna, która objawia się zmianą jego koloru – na:

• pstrą (korozyjną),
• białą (jednolitą),
• brunatną (destrukcyjną).

Po strukturze drewna można określić stadium rozkładu. Początkowa faza objawia się murszem twardym, a końcowa miękkim. Pod wpływem działania grzybów drewno zmienia swoje chemiczne i mechaniczne właściwości, a także ciężar właściwy. Aby nie dopuścić do nich rozwoju, należy zastosować impregnację środkami grzybobójczymi.

Drewnu zdecydowanie szkodzą zmiany temperatury. Jesienią i zimą wilgoć może szybko osiadać na przesuszonych powierzchniach, co prowadzi do wchłaniania w głąb materiału. Powstałe w ten sposób szczeliny mogą stać się siedliskiem szkodników.

Drewno należy zatem zabezpieczać impregnatami tworzącymi powłoki dostatecznie elastyczne, które chronią przed tego typu problemami. Szczególnie podatne na zniszczenia są obszary, w których drewno ma bezpośredni kontakt z gruntem.

Warto już na etapie projektu domu zaplanować separację od podłoża. W tym celu często stosuje się wsporniki metalowe lub betonowe, a także fundamenty i podkładki unoszące drewno ponad poziom gruntu.

Należy też unikać zjawiska zbierania się wody z opadów czy topniejącego śniegu na poziomych powierzchniach drewna. Aby temu zapobiec, konieczne jest wykonanie niedużych spadów do spływu wody w tarasowych powierzchniach.

Jedno z największych zagrożeń dla drewna to także ogień. Materiał ten zaliczany jest do łatwopalnych, przez co wymaga odpowiedniego zabezpieczenia przed płomieniami. Zgodnie z normami budowlanymi, surowiec należy doprowadzić do stanu niezapalności lub trudnopalności. Tego rodzaju działanie nie czyni oczywiście drewna całkowicie niepalnym. Znacząco jednak utrudnia i opóźnia jego zapłon, a także ogranicza zakres rozprzestrzeniania się ognia po drewnianej powierzchni.

Jakie gatunki drewna najszybciej niszczeją?

O szybkości niszczenia drewna w dużym stopniu decyduje jego twardość. Oznacza się ją poprzez nadanie poszczególnym odmianom klas od I do VI.

Gatunki zaliczane do klasy I cechują się największą podatnością na pęknięcia i zarysowania. Należą do nich m.in.:

• topola,
• osika.

Najtwardsze są natomiast drewna z klasy VI, do których zalicza się m.in.:

• kokos,
• heban.

Im twardsze drewno, tym bardziej jest ono odporne na wgniecenia, ścieranie oraz inne uszkodzenia. Warto jednak pamiętać, że procesy niszczenia naturalnie występują na skutek codziennej eksploatacji powierzchni – nawet po jej prawidłowym zaimpregnowaniu.

Twardość drewna zależy w dużej mierze od jego masy objętościowej. Parametr ten decyduje o wytrzymałości materiału na uszkodzenia mechaniczne, a tym samym odporności na zniszczenia. W porównaniu z drewnami drzew liściastych, twardość drewien iglastych jest niższa nawet kilkukrotnie. Gęstość drewna dębowego wynosi 0,71 g/cm3, podczas gdy świerkowego 0,46g/cm3.

Z klasą twardości bezpośrednio powiązana jest stabilność drewna. Wielkość ta określa poziom odporności drewna na oddziaływanie warunków zewnętrznych, takich jak temperatura czy wilgoć.

Stabilność należy mierzyć poprzez ocenę parametru paczenia się drewna. W tym celu konieczne jest wyliczenie różnicy między skurczem promieniowym w pionie, a stycznym w poziomie. Im wartość ta będzie wyższa, tym większa stabilność drewna.

Gatunki o wysokiej stabilności nie ulegają pęcznieniu i wybrzuszeniom, przez co dobrze sprawdzają się w miejscach publicznych, kuchniach oraz łazienkach. Stosowane są również na zewnątrz, np. na taras. Wysoka stabilność drewna jest nieoceniona także przy montowaniu ogrzewania podłogowego.

Poszczególne gatunki charakteryzują się odmienną podatnością na zmiany wilgotności. Właściwość ta jest często pomijana, jednak ma spore znaczenie. Przykładowo buk reaguje dużo szybciej i mocniej na zmiany wilgotności, niż dąb. Drewno to materiał higroskopijny. Oznacza to, że wchłania znajdującą się w powietrzu parę wodną. Wzrost wilgotności w otoczeniu drewna prowadzi do jej wzrostu także w strukturach drewna.

Nadmierne wahania mogą prowadzić do skurczy i pęcznienia, co na ogół nie jest ławo dostrzegalne. Z czasem zaczynają jednak pojawiać się szczeliny między klepkami, np. po zakończeniu sezonu grzewczego. Latem parkiet może natomiast pęcznieć, o co często obwiniany jest wykonawca. Przyczyna z reguły tkwi jednak w zmianach wilgotności powietrza. Jest ona dość wysoka nawet w okresie letnim, co doprowadza do pęcznienia klepek. Zimą natomiast konieczne jest ogrzanie domu. Wilgotność wnętrz spada, doprowadzając do kurczenia się klepek.

Aby uniknąć zmian w wyglądzie drewnianej podłogi, warto stosować nawilżacze powietrza. Pozwalają one na utrzymanie wilgotności pomieszczeń na stałym poziomie przez cały rok. Zakres zmian występujących w drewnie pod wpływem wahań wilgotności powietrza zależy od specyficznych właściwości gatunku. Najlepiej znoszą je odmiany o dłuższym okresie wymiany wilgotnościowej. W przypadku dużej procentowej wartości skurczu pęcznienia, drewno bardziej narażone jest na zmiany.

Na chłonność drewna w dużym stopniu wpływa jego gatunek. Twarde materiały wchłaniają wodę szybciej i wolniej wysychają, przez co sprawdzają się głównie we wnętrzach. Dotyczy to zwłaszcza drewien drzew liściastych, takich jak dąb, jesion czy olcha.

Drewna miękkie schną szybciej, jednak wcześniej ulegają zniszczeniu. Poza gatunkami rodzimymi, w Polsce coraz częściej wykorzystuje się drewna egzotyczne. Jako przykład posłużyć mogą merbau i tek. Zwykle spotykane są w formie desek i mebli tarasowych. Na ogół drewno egzotyczne charakteryzuje się większą twardością. Posiada wyższą zawartość substancji oleistych, przez co wykazuje lepszą odporność na działanie wilgoci. Wodę szczególnie łatwo chłonie drewno niepoddane żadnej obróbce i szorstkie. Warto więc stosować elementy szlifowane lub heblowane.

O konieczności impregnacji poszczególnych gatunków informuje norma PN-EN 460:1997. Informacje w niej zawarte opierają się na złożonych i szczegółowych badaniach. W praktyce większość inwestorów zbyt mocno wierzy w marketingowe opisy poszczególnych gatunków drewien. Często nie maja one zbyt wiele wspólnego z rzeczywistością.

Wysoka gęstość drewna przekłada się na twardość i wytrzymałość. Niestety, wiąże się jednocześnie z niższą stabilnością wymiarową oraz izolacyjnością cieplną. Skłonność do pękania drewna zwiększa kurczliwość. Aby ją ograniczyć, zalecane jest stosowanie środków hydrofrobujących.

Im bardziej suche drewno, tym lepiej wnika w nie impregnat. Procesowi temu poddawać można drewno suszone na wolnym powietrzu, o wilgotności nieprzekraczającej 18 proc. Mokry materiał nie jest w stanie wchłonąć impregnatu oraz uniemożliwia mu przenikanie przez warstwy starej farby. Przed impregnacją niegdyś malowanych elementów należy je poddać szlifowaniu. Najlepiej przeprowadzać prace w temperaturze 5-20 stopni Celsjusza, kiedy nie pada. Impregnowane powierzchnie nie mogą być narażone na kontakt z deszczem.

Jak zaimpregnować drewno konstrukcyjne?

Przed zastosowaniem drewna do budowy jakiejkolwiek konstrukcji, należy odpowiednio zabezpieczyć materiał przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Podstawą ochrony jest impregnacja drewna konstrukcyjnego.

W niektórych składach i tartakach nabyć można gotowe, wcześniej zaimpregnowane drewno konstrukcyjne. Innym rozwiązaniem jest przywiezienie surowej tarcicy i zlecenie jej zabezpieczenia.

Do impregnacji drewna konstrukcyjnego stosuje się różne preparaty. Inne środki chronią przed owadami czy grzybami, a jeszcze inne przed ogniem. Najlepiej zapoznać się z ofertą firm impregnujących na zlecenie oraz sieci sklepów. Drewno konstrukcyjne może być zabezpieczone także metodami nie wymagającymi stosowania chemii.

Przed ogniem i szkodnikami dobrze chroni suszenie komorowe oraz struganie czterostronne. Drewno na początek poddawane jest suszeniu w komorze. Panuje w niej temperatura 75 st. Celsjusza, co skutecznie zabija wszelkie mikroorganizmy oraz niszczy substancje spożywane przez owady i grzyby. Czterostronne struganie powoduje natomiast, że elementy drewna stają się trudniejsze do zapalenia. Celem zwiększenia bezpieczeństwa można oczywiście i tak przeprowadzić impregnację drewna.

Aby drewno konstrukcyjne mogło być użytkowane przez wiele lat, wybrane impregnaty zabezpieczające powinny być odpowiednio dobrane. W ten sposób materiał nie straci swoich cennych właściwości oraz parametrów wytrzymałościowych. Impregnacja ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i komfortu mieszkańców. Konstrukcje drewniane zwykle są zamknięte i osłonięte warstwą wykończeniową lub izolacją na elewacji. Takie rozwiązanie daje możliwość regularnego sprawdzania stanu drewna. W przypadku wykrycia infekcji i utraty wytrzymałości, przeprowadzić można szybką naprawę.

Obecnie elementy konstrukcyjne rzadko powstają z drewna twardego i starego. Mają na to wpływ względy ekonomiczne. Drewno bielaste i młode jest jednak bardziej podatne na procesy biodegradacji.

Drewno konstrukcyjne powinno być zdrowe i pozbawione kory. Należy unikać elementów z naciekami, przebarwieniami, niedużymi i nieregularnymi otworkami czy porostami. Objawy te świadczą o penetracji przez szkodniki lub zakażeniu grzybami, co znacząco osłabia wytrzymałość techniczną drewna.

Tarcica konstrukcyjna powinna być także sucha, z wilgotnością na poziomie 15-18 proc. Powyżej 30 proc. drewno staje się bardziej podatne na zginanie. Jeżeli jednak materiał całkowicie pozbawiony jest wody, osłabia się jego wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne.

Odporność drewna konstrukcyjnego zależy także od obróbki. W porównaniu z elementami ciosanymi i struganymi, elementy prosto spod piły są bardziej podatne na korozję biologiczną, uszkodzenia mechaniczne i zniszczenia. Te pierwsze mają bardziej spójną i gładszą powierzchnię, co utrudnia przedostanie się do środka owadom oraz wilgoci.

Optymalną wilgotność drewna konstrukcyjnego da się uzyskać na skutek naturalnego suszenia. Odbywa się ono poprzez składowanie na odkrytej przestrzeni, w stosach na przekładkach. Poziom wilgotności można obniżyć także w procesie suszenia drewna w suszarniach. Na budowie materiał należy składować w taki sposób, aby uniknąć bezpośredniego kontaktu z glebą.

Przed zastosowaniem drewno trzeba też sezonować przez minimum dwa tygodnie oraz chronić przed opadami. W przypadku przedostania się do materiału wilgoci, należy przykryć go folią krycia wstępnego. Następnie trzeba pozostawić drewno do przeschnięcia, aż wilgotność spadnie do akceptowalnego poziomu. Powinno się unikać przedwczesnego budowania konstrukcji, która może stać się podatna na biodegradację i odkształcenia.

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że wilgotność drewna podczas impregnacji może wzrosnąć okresowo o nawet 20 proc. Po zabezpieczeniu konieczne jest więc jego ponowne przesuszenie, najlepiej w zadaszonym i przewiewnym miejscu. Proces nakładania i schnięcia impregnatu do drewna konstrukcyjnego musi odbywać się w sprzyjających warunkach atmosferycznych. Optymalnie temperatura otoczenia i podłoża powinna wynosić +5-30 stopni Celsjusza. Po zakończeniu impregnacji drewno należy sezonować co najmniej 72 godziny na podkładkach, w dobrze zadaszonym miejscu. Jeżeli materiał zabezpieczany był w pomieszczeniu, można oddać je do użytku dopiero po kilkudniowym wietrzeniu.

Metody impregnacji drewna

Drewno impregnować można w oparciu o różne metody. Niektóre z nich stosowane są jedynie w warunkach przemysłowych, jednak część da się wykorzystać również w domu.

Impregnaty do drewna spełniają wiele ważnych funkcji. Ich zadaniem jest skuteczne zabezpieczenie materiału przed działaniem szkodników i grzybów. Preparaty te powinny być przy tym przyjazne dla ludzi i środowiska naturalnego, ze względu na bliski kontakt z zabezpieczanym drewnem.

Środek musi w stu procentach utrwalić się po impregnacji. W czasie składowania i montażu nie może zostać wymyty, ponieważ grozi to pozostawieniem niezabezpieczonej konstrukcji. Należy stosować wyłącznie impregnaty dopuszczone do obrotu na obszarze kraju Unii Europejskiej, w którym drewno poddane zostało impregnacji. Impregnat powinien posiadać kompletną i jawną dokumentację. Kwestią nie bez znaczenia pozostaje łatwość aplikacji.

Impregnacja próżniowo-ciśnieniowa

Impregnacja próżniowo-ciśnieniowa wykorzystuje zjawisko osmozy. Zmiana warunków ciśnienia w otoczeni drewna sprawia, że impregnat jest w stanie sam dotrzeć w przestrzeni między komórkowe. W ten sposób zabezpieczana jest cała część drewna podatna na uszkodzenia.

Impregnację próżniowo-ciśnieniową przeprowadza się w tzw. autoklawach. Urządzenia te pozwalają na odessanie powietrza z komórek drewna, w którego miejsce wprowadzany jest impregnat. Sposób ten zapewnia najskuteczniejszą ochronę. Preparat może wniknąć w drewno na dużą głębokość, odpowiednio zabezpieczając przy tym budulec. Metoda próżniowo-ciśnieniowa powszechnie stosowana jest do impregnacji drewna konstrukcyjnego, m.in. elementów więźby dachowej takich jak wiązary dachowe.

Zanurzeniowa impregnacja drewna

W przypadku metody zanurzeniowej, drewno nasycane jest poprzez umieszczenie w środku impregnacyjnym. Proces ten odbywa się najczęściej w specjalistycznym zakładzie. Na placu budowy przeprowadzenie tej czynności byłoby zbyt kłopotliwe, a w większości przypadków niewykonalne. Wymaga bowiem wykopania odpowiedniego dołu oraz wyłożenia go folią izolującą, a następnie napełnienia impregnatem i namoczenia nim drewna.

Elementy konstrukcyjne powinny zostać zanurzone w środku impregnującym całkowicie. Muszą w nim przebywać przez przynajmniej kilkadziesiąt minut. Po upływie tego czasu należy wysuszyć drewno. Jeżeli ilość budulca jest niewielka, metoda zanurzeniowa nie będzie opłacalna – straty impregnatu są dość duże.

Natryskowa impregnacja drewna

Zastosowanie metody natryskowej polega na zaaplikowaniu środków ochronnych przy użyciu specjalnego spryskiwacza pneumatycznego. Proces ten nie musi być realizowany w warunkach przemysłowych.

Jako natrysk może posłużyć nawet zwykłe urządzenie przenośne, przeznaczone do ochrony rośliny ogrodowych. Sposób ten jest dość szybki, jednak mało efektywny. Wiążę się dużymi stratami środka impregnującego, przez co nie jest polecany do zabezpieczania miejsc trudno dostępnych – np. ciasnych fragmentów konstrukcji drewnianych altan. Warto natomiast wykorzystać metodę natryskową do impregnacji dużych powierzchni płaskich, np. części elewacji wykonanych z drewna.

Podczas impregnacji następuje rozpylanie toksycznych substancji, które mogą być trujące dla zwierząt i ludzi. Należy więc pamiętać o masce ochronnej oraz odpowiednim ubiorze.

Malowanie impregnatem

Metoda malowania polega na zwykłym naniesieniu środka impregnującego na drewno. Może się to odbywać za pomocą pędzla lub wałka, a także gąbki.

W warunkach domowych metoda ta jest zdecydowanie najpopularniejsza. Sprawdza się przy zabezpieczeniu wiat, mebli ogrodowych, balustrad czy ogrodzenia.

Podczas prac należy jednak pamiętać o paru kwestiach:

• Drewno nie może być zbyt nagrzane od słońca lub zmrożone.
• Temperatura otoczenia powinna utrzymywać się w przedziale 5-25 stopni Celsjusza.
• Impregnat należy nakładać na drewno całkowicie suche, za wyjątkiem części preparatów wodorozcieńczalnych.
• Powierzchnia powinna być dokładnie odtłuszczona i oczyszczona z kurzu.
• Jeżeli elementy drewniane są stare, należy zeszlifować papierem ściernym wszelkie zmurszałe warstwy, resztki farb i pozostałości lakieru.
• Miejsce pracy należy zabezpieczyć przed zachlapaniem, najlepiej folią ochronną.
• Impregnat powinien być dobrze wymieszany przed użyciem, celem uzyskania jednorodnej barwy i konsystencji preparatu.
• Większość środków da się łatwo rozprowadzić tradycyjnym pędzlem. Należy go moczyć jedynie do ok. 1/3 długości włosia. Powinno się nakładać środek płynnymi ruchami, w kierunku słojów drewna. W ten sposób powłoka zostanie nałożona równomiernie, co zabezpieczy ją przed smugami.
• Liczba i grubość warstw zależy od wskazań producenta danego wyrobu.

Warto pamiętać, że malowanie impregnatem jest stosunkowo mało skuteczna metodą. Zabieg impregnacji należy regularnie powtarzać – w zależności od stanu drewna, nawet co trzy lata.

Rodzaje impregnatów do drewna oraz ich zalety i wady

Impregnat to w uproszczeniu produkt zawierający co najmniej jedną substancję czynną, która służy do ochrony drewna.

Na rynku dostępne są różne typy impregnatów o takim działaniu. Poszczególne preparaty różnią się między sobą głównie składem chemicznym. Decyduje on zarówno o zastosowaniu, jak i działaniu produktu.

Niektóre impregnaty zapewniają kompleksową ochronę przed niekorzystnymi czynnikami. Inne mogą dodatkowo dekorować drewno lub do pewnego stopnia maskować wcześniejsze zniszczenia. Przed zakupem preparatu warto upewnić się, jaki rodzaj konstrukcji będzie impregnowany.

Znaczenie ma również jej lokalizacja. W sprzedaży znaleźć można specjalne impregnaty do elementów konstrukcyjnych, elewacji, elementów małej architektury, mebli zewnętrznych czy wyposażenia dla pomieszczeń.

Należy też odpowiednio dobrać produkt do gatunku drewna oraz jego stanu. Impregnaty mogą ponadto różnić się efektem wizualnym, który uzyskiwany jest po ich zastosowaniu. Poszczególne typu preparatów mają różne zalety oraz wady. Niektóre z nich determinują zakres użytkowania produktu, np. umożliwiając lub uniemożliwiając aplikację w wymaganym zakresie.

Impregnaty solne

Impregnaty na bazie soli służą głownie do ochrony drewna konstrukcyjnego przed insektami, grzybami oraz ogniem.

Najczęściej spotykane są w postaci proszku do rozdrobnienia w wodzie, a nieco rzadziej także koncentratu.

Impregnaty solne najbardziej skuteczną ochronę zapewniają przy nanoszeniu w komorze próżniowo-ciśnieniowej lub poprzez namaczanie. Metody te pozwalają im na głębokie wniknięcie w struktury drewna. Preparaty na bazie soli nie są jednak szczególnie odporne na wilgoć i zmienne warunki atmosferyczne. Stosując je do ochrony drewna w ogrodzie, warto dodatkowo wykorzystać lakierbjecę lub farbę.

Impregnatów solnych nie wolno natomiast używać do zabezpieczania deskowaia dachu, jeżeli zostało na nim położone pokrycie z blachy. W takim przypadku zawarta w preparacie sól może doprowadzić do korodowania.

Impregnaty wodorozcieńczalne

Impregnaty wodorozcieńczalne znajdują zastosowanie zarówno we wnętrzach, jak i na zewnątrz obiektów budowlanych. Chronią drewno głównie przed mikroorganizmami, owadami i wilgocią.

Impregnaty te nanosić można metodami przemysłowymi lub przy użyciu pędzla i natrysku. Ich zaletą jest dużą wydajność. Krótko schną i są praktycznie całkowicie bezwonne.

Środki wodorozcieńczalne można nakładać nawet na delikatnie wilgotne drewno. Nie poleca się natomiast używania ich do zabezpieczania materiałów starych i wysuszonych. Takie drewno może zacząć pęcznieć i pękać pod wpływem działania impregnatu. Wówczas lepszym rozwiązaniem będzie preparat rozpuszczalnikowy.

Impregnaty rozpuszczalnikowe

Impregnaty rozpuszczalnikowe skutecznie chronią drewno przed promieniowaniem UV, wilgocią i szkodnikami. Impregnaty tego typu najczęściej aplikuje się pędzlem lub poprzez metodę zanurzenia. Przy ich używaniu należy ściśle stosować się do instrukcji producenta.

Niektóre preparaty rozpuszczalnikowe mogą być używane jedynie na zewnątrz. Podczas nakładania należy też pamiętać, że w większości są łatwopalne.

Impregnaty rozpuszczalnikowe sprawdzają się przy konwersacji mocno wysuszonego, starego drewna. W przeciwieństwie do środków wodorozcieńczalnych, nie powodują pęcznienia materiału. Wykazują też większą skuteczność jako środek owadobójczy.

Impregnaty dekoracyjne

Poza impregnatami typowo ochronnymi, stosuje się też impregnację dekoracyjno-ochronną. Najczęściej używane są lakierobejce lub lazury, a także oleje. Mogą uwypuklić naturalną barwę drewna lub nadać mu inny odcień. Środki barwiące służą głownie do dekorowania drewna. Poza pigmentami barwiącymi mogą zawierać środki owadobójcze i grzybobójcze, przez co zaliczane są do impregnatów. Aby zwiększyć poziom ochrony, drewno pokryte takim preparatem warto dodatkowo zabezpieczyć lakierem bezbarwnym lub warstwą lakierobejcy.

Impregnaty barwiące nanosi się pędzlem. Powierzchnia materiału powinna być dobrze oszlifowana. Środki te można stosować zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku.

Impregnaty barwiące mogą być wykorzystywane także ze względów praktycznych. Podczas malowania widać, jaka część powierzchni została już zaimpregnowana. Środki bezbarwne nie zawierają natomiast żadnych pigmentów koloryzujących i są całkowicie transparentne. W praktyce oznacza to, że w żadnym stopniu nie maskują rysunku drewna. Nie tworzą również na materiale powłoki lakierowanej, dlatego to właśnie od ich nakładania należy rozpocząć konserwację drewna.

Aby uzyskać dodatkowe zabezpieczenie, zaimpregnowany materiał warto pokryć lakierem, lakierobejcą lub emalią. Rozwiązanie to jest niezbędne, jeżeli drewno użytkowe na zewnątrz wzmocnione jest impregnatem wodnym.

Przeciwogniowe impregnaty do drewna

W sprzedaży dostępne są impregnaty ogniochronne, które nanosić można różnymi sposobami. Ich działanie opiera się na pozostawieniu powłoki, która ogranicza dostęp tlenu do surowca poddanego ogrzaniu. Rozwiązanie to minimalizuje ilość palnych gazów, które utleniają się pod wpływem ciepła.

Taka powłoka ulega przemianom fizycznym i chemicznymi, prowadząc do emisji gazów niepalnych – np. dwutlenku węgla, pary wodnej czy chlorowodoru. Działają one w sposób rozcieńczający na palne gazy, które uwalniane są w procesie spalania drewna. Ich emisja przez rozkładający się surowic ulega zmniejszeniu także na skutek obniżenia temperatury rozkładu drewna.

Powłoka ognioochronna sprzyja tym samym powstawaniu zabezpieczającej warstwie węgla drzewnego. Działanie środków impregnujących ma na celu wywołanie karbonizacji.

Preparaty uniepalniające często posiadają inne cenne właściwości. Nie powinny przy tym stanowić zagrożenia dla użytkowników, np. na skutek wydzielania się substancji szkodliwych. Impregnat przeciwogniowy musi być ponadto obojętny na mechaniczne właściwości drewna, spełniając swoje funkcje przez przynajmniej trzy lata.

Impregnaty przeciwogniowe dostępne są w postaci gotowego do użycia płynu, a także koncentratu lub proszku – wymagają wówczas wcześniejszego rozrobienia z wodą przy zachowaniu prawidłowych proporcji. Należy jednak uważać, aby nie wypłukać impregnatu wodą. Preparatów przeciwogniowych nie należy stosować dla drewna konstrukcyjnego, które nie posiada osłony przed deszczem. Nadają się jednie do tarcicy wbudowanej.

Impregnaty biobójcze

Niektóre impregnaty są specjalnie opracowywane z myślą o ochronie przed mikroorganizmami, bakteriami, grzybami oraz owadami. Ich stosowanie ma przede wszystkim charakter prewencyjny, a nie leczniczy. Środki te zapobiegają więc jedynie atakom na zdrowe drewno.

Przed owadami i grzybami chronią impregnaty biobójcze. Są to w większości odporne na działanie wody preparaty rozpuszczalnikowe, bądź też wymywalne środki solne. Niektóre impregnaty zabezpieczają drewno zarówno przed ogniem, jak i mikroorganizmami. Są to preparaty solne, ale dodatkowo wzbogacane biocydami.