Więźba dachowa drewniana: konstrukcja, rodzaje, cena

Więźba dachowa drewniana to bardzo popularny rodzaj konstrukcji dachów w domach jednorodzinnych. Występująca w wielu wariantach konstrukcyjnych, tworzy stabilny i wytrzymały szkielet gwarantujący bezpieczne użytkowanie budynku.

Więźba dachowa

Więźba dachowa drewniana

Więźbą dachową nazywamy układ konstrukcji dachu, którego zadaniem jest przenoszenie stałych i zmiennych obciążeń z dachu na elementy nośne budynku. Więźba zbudowana jest z podstawowych elementów – trójkątnych wiązarów usztywnionych dodatkowo w kierunkach podłużnym i poprzecznym.

Poszczególne wiązary dachowe opierane są, w zależności od rodzaju konstrukcji, na belkach stropowych, na zakotwionych w murze murłatach lub na belce oczepowej. Usztywnienie dachu w kierunku podłużnym zapewniają wiatrownice – deski mocowane do krokwi skośnie od spodu.

Na szkielecie więźby z zamocowanymi do niego łatami układane jest pokrycie dachowe.

Więźba może być wykonywana z materiału wymierzanego i docinanego bezpośrednio na placu budowy. Więźbę dachową można również zamówić na wymiar, zgodnie z dokumentacją techniczną przygotowanego projektu. Coraz większą popularnością cieszy się także więźba dachowa prefabrykowana MiTek, której montaż jest znacznie mniej praco- i czasochłonny. Poza tym więźba dachowa cnc może być sporo tańsza od więźby tradycyjnej. 

Wybór konkretnego rodzaju więźby dachowej zależy od rozpiętości i stopnia nachylenia połaci dachowej. W budownictwie jednorodzinnym najczęściej stosuje się więźby krokwiowo-jętkowe oraz płatwiowo-kleszczowe. Cechuje je bowiem doskonała stabilność, uniwersalność oraz prostota konstrukcji.

Podczas projektowania więźby dachowej, architekt bierze pod uwagę wiele czynników, przede wszystkim:

• wielkość i przeznaczenie budynku,
• rozpiętość podpór,
• rodzaj planowanego pokrycia dachowego,
• strefę klimatyczną, w jakiej obiekt będzie usytuowany (kluczowe znaczenie mają tu obciążenia śniegowe oraz wiatrowe).

Rodzaje więźby dachowej

Więźba dachowa drewniana

Wyróżniamy następujące rodzaje drewnianej więźby dachowej:

Więźba dachowa krokwiowa

Konstrukcja krokwiowa stanowi najprostszy typ więźby dachowej. Niestety, układ ten charakteryzuje się również stosunkowo niewielką stabilnością.

Więźby krokwiowe stosowane są w budynkach o rozpiętości ścian do 600 cm i nachyleniu połaci od 40° do 60°. Poszczególne wiązary mocuje się w rozstawie 80-120 cm. Maksymalna długość krokwi jest zależna od rodzaju planowanego pokrycia.

W przypadku ciężkich pokryć dachowych, takich jak dachówki ceramiczne lub cementowe, nie stosujemy krokwi o długości powyżej 450 cm. W przypadku lekkich pokryć (na przykład gontu bitumicznego), dopuszcza się stosowanie krokwi o długości do 500 cm. Elementy o grubości powyżej 80 mm są w kalenicy na zwidłowanie wzmocnione kołkiem lub śrubą. Krokwie u mniejszej grubości łączone są natomiast na nakładkę prostą, im wzmocnione – tak samo – kołkiem lub śrubą. Wyróżniamy dwa główne rodzaje więźb krokwiowych:

• więźbę krokwiowo-belkową, w której para krokwi oraz belka stropowa tworzą wiązar oparty na zewnętrznych ścianach budynku,
• więźbę z krokwiami opartymi na ścianach, w której para krokwi połączona jest w kalenicy i oparta na ściana zewnętrznych budynku za pośrednictwem zamocowanych do wieńca murłat. Konstrukcja taka składa się więc z wiązarów dwuelementowych (funkcję trzeciego boku trójkąta tworzonego przez krokwie przejmuje tu strop).

Więźba dachowa jętkowa

Więźba jętkowa to jedna z najpopularniejszych konstrukcji dachowych. Charakteryzuje ją prostota wykonania oraz stosunkowo niskie koszty wykonania.

Wiązary jętkowe znajdują zastosowanie w budynkach o rozpiętości ścian w granicach od 500 do 1200 cm i nachyleniu połaci od 25° do 67° (zalecany stopień nachylenia dachu wynosi jednak co najmniej 35°). W więźbie tego typu, krokwie zostają dodatkowo wzmocnione przy użyciu poziomej belki o dużym przekroju nazywanej jętką. Dzięki zastosowaniu jętki, obciążenia stałe i zmienne zostają przeniesione równomiernie na krokwie. Jętki mocowane są na wysokości do 0,6 długości krokwi, dzieląc je w ten sposób na dwa odcinki pozostające względem siebie w stosunku 3:2.

Krokwie łączy się tutaj tak samo jak w wiązarach krokwiowych (w zależności od ich grubości – na zwidłowanie lub na zakładkę prostą). Jętki zamocować można natomiast do krokwi na kilka sposobów, stosując:

• połączenie doczołowe – uzyskiwane poprzez obcięcie czół jętki w odniesieniu do nachylenia krokwi oraz umieszczenie jej w osi krokwi. To nieskomplikowane połączenie wymaga zazwyczaj wzmocnienia przy użyciu gwoździ lub wkrętów,
• połączenie doczołowe z nakładkami – uzyskiwane poprzez wzmocnienie połączenia doczołowego przy użyciu drewnianych, drewnopochodnych lub stalowych nakładek usztywniających,
• połączenie czopowe – pozwalające na doskonałe ustabilizowanie łączników i osiągnięcie trwałej, wytrzymałej konstrukcji,
• połączenie na wrąb czołowy z łącznikiem – uzyskiwane poprzez ściągnięcie łączonych elementów wiązara przy pomocy śruby lub pręta gwintowanego,
• połączenie na nakładkę – uzyskiwane poprzez wykonanie podcięć w krokwi i w jętce. Przygotowując podcięcia należy jednak uważać, by nie doprowadzić do nadmiernego osłabienie belek,
• połączenie na jaskółczy ogon – uzyskiwane poprzez wykonanie charakterystycznego podcięcia w kształcie jaskółczego ogona. Jest to najbardziej tradycyjna metoda łączenia jętki z krokwią.

Więźba dachowa płatwiowo-kleszczowa

Więźba dachowa o układzie płatwiowo-kleszczowym to jedna z najbardziej uniwersalnych konstrukcji dachowych, wykorzystywana powszechnie w budownictwie jednorodzinnym. Więźba płatwiowo-kleszczowa znajduje zastosowanie zarówno w przypadku dachów płaskich, jak i stromych, w przedziale 6-70°. Sprawdzą się ona znakomicie w domach o dużej rozpiętości podpór, nawet do 16 m.

Więźby dachowe płatwiowo- kleszczowe złożone są z rozmieszczonych co 3-5 m wiązarów głównych (skonstruowanych z pary krokwi, pary słupów stolcowych oraz pary kleszczy) oraz wiązarów pośrednich (zbudowanych z pary krokwi, płatwi oraz, niekiedy, murłaty). W budynkach z poddaszem użytkowym konstrukcja dachu wymagać może zastosowania drewnianej ścianki kolankowej.

Ogólnie rzecz biorąc, więźba dachowa płatwiowo-kleszczowa wykazuje bliskie pokrewieństwo z układem jętkowym dwustolcowym. W więźbie płatwiowo-kleszczowej do wsparcia krokwi wykorzystuje się jednak nie jętki, a płatwie pośrednie.

Montaż więźby dachowej krokwiowej – krok po kroku

1. Prace wstępne.
   Do prac wstępnych zaliczamy kontrolę wymiarów budynku, oraz przygotowanie niezbędnych materiałów: drewna, łączników, narzędzi oraz maszyn budowlanych umożliwiających transport pionowy drewnianych elementów więźby.
2. Przygotowanie elementów konstrukcji.
   Przed rozpoczęciem montażu więźby dachowej, powinniśmy zadbać o odpowiednie przygotowanie, przycięcie i obrobienie poszczególnych elementów. Prace te wykonujemy na podstawie danych i rysunków zawartych w technicznej dokumentacji projektu domu. Musimy więc mieć do dyspozycji rzut poziomy więźby dachowej, a także jej przekroje.
3. Próbny montaż wiązarów.
   Celem montażu próbnego jest sprawdzenie dopasowania poszczególnych elementów wiązara. Po złożeniu, części wiązara powinny zostać opisane. Oznaczenia znacznie przyspieszą właściwy montaż więźby. Następnie, rozbieramy wiązary i układamy materiał w pobliżu budynku.
4. Montaż więźby dachowej.
   Poszczególne elementy muszą zostać przeniesione na dach budynku. Do tego celu najczęściej wykorzystuje się krążki, wielokrążki, wciągarki czy wyciągi budowlane. Jednak zanim zaczniemy właściwy montaż, konieczne jest wykonanie stropu nad ostatnią kondygnacją budynku. Następnie, przystąpić możemy do odpowiedniego rozmieszczenia belek stropowych. Zazwyczaj, mocuje się je w rozstawie 50-125 cm. Belki opierane są na odpowiednio ułożonych i zabezpieczonych murłatach. W budynkach z drewnianym stropem poszczególne wiązary tworzą układ krokwiowo-belkowy, w którym para krokwi opiera się na belce stropowej, tworząc wraz z nią pełny wiązar. Rozstaw wiązarów jest taki sam jak belek stropowych. W zależności od projektu, krokwie łączą się z belkami na wrąb czołowy przedni, wrąb czołowy środkowy lub wrąb cofnięty. Belki z murłatą łączą się na wrąc boczny, wrąb środkowy lub wrąb pełny wzajemny. W przypadku budynków ze stropami wykonanymi z innych materiałów, krokwie opierane są na murłatach ułożonych na powierzchni wieńca i zamocowanych do niego przy użyciu mocnych stalowych kotwi z nakrętką.
   Krokwie o szerokości większej niż 80 mm łączone są w kalenicy na zwidłowanie, wzmocnione dodatkowo twardym kołkiem o średnicy około 20 mm lub śrubą 12 mm. Krokwie o mniejszej szerokości łączyć należy na nakładkę prostą (również wzmocnioną kołkiem lub śrubą).
   W przypadku dachów krokwiowych o dużym nachyleniu, więźba powinna zostać usztywniona od spodu wiatrownicami – deskami o przekroju od 38×100 mm do 50×120 mm.
   Po ustawieniu wiązarów i sprawdzeniu dokładności wykonanych połączeń, możemy rozpocząć mocowanie poszycia pod pokrycie dachowe.

Montaż jętkowej więźby dachowej – krok po kroku

1. Prace wstępne.
   Podobnie jak w przypadku więźby krokwiowej, na tym etapie przygotowuje wszystkie niezbędne materiały i narzędzia.
2. Przygotowanie elementów konstrukcji.
   Podobnie jak w przypadku montażu więźby krokwiowej, przycinamy i obrabiamy elementy więźby zgodnie z dokumentacją techniczną zawartą w projekcie domu.
3. Próbny montaż wiązarów.
   Podobnie jak w przypadku więźby krokwiowej, przystępujemy do montażu próbnego w celu sprawdzenia i opisania poszczególnych części wiązara.
4. Montaż właściwy.
   W przypadku budynków ze stropem drewnianym, rozmieszczamy belki stropowe i mocujemy do murłat, a następnie – rozpoczynamy montaż ramy stolcowej. W przypadku stropów wykonanych z innych materiałów, krokwie opierają się na starannie zakotwionych murłatach. Jętkę łączy się z krokwiami doczołowo, na nakładkę, na czop, na wrąb czołowy lub na jaskółczy ogon. Następnym krokiem w montażu więźby jętkowej jest ustawienie ramek stolcowych poprzez montaż słupków i płatwi pośrednich oraz usztywnienie ich w kierunkach poprzecznym i podłużnym przy użyciu mieczy o długości 100-120 cm. Po sprawdzeniu ułożenia poszczególnych elementów i dokonaniu niezbędnych korekt, montujemy ramy stolcowe, opierając na nich krokwie i łącząc je w kalenicy przez nakołkowanie. Od spodu mocujemy do krokwi wiatrownice, które usztywnią całą konstrukcję. Dla uzyskania optymalnej stateczności dachu, wiatrownice powinny zostać umieszczone powyżej i poniżej jętki. Więźba może zostać dodatkowo stężona podsufitką lub deską stężającą. Po zakończeniu pracy, możemy przystąpić do przygotowywania podkładu pod pokrycie dachowe.

Montaż płatwiowo-kleszczowej więźby dachowej – krok po kroku

1. Prace wstępne.
   Podobnie jak w przypadku więźb krokwiowej i jętkowej, na etapie prac wstępnych przygotowywane są wszystkie niezbędne materiały i narzędzia.
2. Przygotowanie elementów konstrukcji.
   Po zgromadzeniu materiałów, należy odpowiednio przyciąć, obrobić i dopasować wszystkie elementy więźby: belki, krokwie, płatwie, słupy, kleszcze, zastrzały, miecze, etc. Wszystko to zgodnie z dokumentacją techniczną zawartą w projekcie domu.
3. Próbny montaż wiązarów.
   Podobnie jak w przypadku więźb krokwiowej i jętkowej, przystępujemy do montażu próbnego w celu sprawdzenia i opisania poszczególnych części wiązara.
4. Montaż więźby.
   W konstrukcji płatwiowo-kleszczowej wykonuje się najczęściej dachy dwupołaciowe i czteropołaciowe. Zwłaszcza te drugie wymagają dużej staranności mocowania. Dachy czteropołaciowe składają się z dwóch połaci trapezowych i dwóch połaci trójkątnych. Więźba w części środkowej dachu realizowana jest w ten sam sposób jak w przypadku konstrukcji dwupołaciowych.
   Krawężnica montowana jest w dolnej części do murłaty lub ściany kolankowej, a w przęśle – do płatwi ramy stolcowej. W obszarze załamania płatwi umieszczamy pod nią słup narożny. Na krawężnicy opieramy kulawki, łączymy je na styk i wzmacniamy gwoździami. W ten sam sposób łączymy kulawki z krokwiami i ściągamy je klamrą ciesielską. Płatwie pośrednie montujemy nad słupkiem narożnym (i pod krawężnicami) w rodzaj wieńca, wykorzystując w tym celu połączenia na nakładkę prostą wzmocnioną gwoździami. Słupy narożne łączone są z krokwiami przy użyciu kleszczy. Do łączenia z płatwią wykorzystuje się natomiast miecze. W częściach szczytowych domu słupy narożne powinny zostać podparte zastrzałami opartymi na tak zwanych podstopkach i złączonymi z kulawkami przy użyciu kleszczy. Następnie można przystąpić do montażu podkładu pod pokrycie dachowe.

Elementy drewnianej więźby dachowej i ich funkcje

Więźba dachowa to drewniana konstrukcja dachu, której zadaniem jest przenoszenie obciążeń z dachu na układy nośne budynku. Na więźbę składa się wiele elementów, zapewniającym dachowi wysoką stabilność oraz wytrzymałość. Poszczególne terminy techniczne mogą wydawać się obce i mało oczywiste.

Dlatego też, warto poświęcić chwilę na przyswojenie sobie nazw i funkcji najważniejszych elementów więźby dachowej.

Jętka

Jętką nazywamy poziomy element ściskany łączący parę krokwi, wykorzystywany w celu poprzecznego usztywnienia wiązara jętkowego (zarówno pełnego, jak i niepełnego).

Zadaniem jętki jest przenoszenie obciążeń z jednej krokwi na drugą oraz zabezpieczanie ich przed ugięciem lub rozsunięciem pod wpływem różnego rodzaju obciążeń. Jętki łączone są z krokwiami za pomocą złącz ciesielskich (doczołowych, na nakładkę, na czop, na wrąb lub na jaskółczy ogon). Jętki pozwalają na zastosowanie krokwi o większej długości.

Kleszcze

Kleszcze to poziomy element rozciągany obejmujący krokwie i słupy, wykorzystywany w celu poprzecznego usztywnienia wiązarów.

W więźbach płatwiowych kleszcze stosuje się parami. W innych typach więźb mogą one natomiast stanowić dodatkowe wzmocnienie konstrukcji. Kleszcze łączą się z innymi elementami więźby (krokwiami, słupami oraz płatwiami) za pośrednictwem złącz ciesielskich wzmocnionych dodatkowo mocnymi śrubami.

Krokiew

Krokwiami nazywamy położone skośnie elementy wiązarów składające się na konstrukcję wspierającą pokrycie dachowe. Krokiew oparta jest na belce wiązarowej, oczepie lub płatwi. W zależności od konstrukcji dachu, wzmacnia się ją także przy użyciu dodatkowych elementów – jętek lub płatwi. Ułożenie krokwi stanowi wyznacznik kąta nachylenia połaci dachowych. Wyróżniamy:

• krokwie główne, które, połączone ze sobą, tworzą ramiona wiązara,
• krokwie czołowe, mocowane pojedynczo dla wsparcia krótszych połaci dachu w dachach wielospadowych,
• krokwie koszowe, elementy o wklęsłym grzbiecie, umiejscowione w liniach styku połaci tworzących tak zwany kosz,
• krokwie narożne, elementy o wypukłym grzbiecie, umiejscowione na styku połaci w dachach wielopołaciowych,
• krokwie kulawki, krótkie elementy wsparte na krokwiach narożnych lub koszowych w dachach wielopołaciowych.

Krzyżulec

Element ukośny występujący w więźbach o konstrukcji kratownicowej. Krzyżulce mają za zadanie przenosić obciążenia, zarówno rozciągające, jak i ściskające.

Miecze

Są to krótkie, skośne belki, do których zadań należy podłużne usztywnienie konstrukcji oraz skrócenie jej rozpiętości. Miecze wykorzystywane są do łączenia słupów z płatwiami pośrednimi w wiązarach płatwiowo-kleszczowych.

Szczególną odmianą miecza jest tak zwany miecz stropowy łączący słup lub krokiew z belką wiązarową.

Murłata (namurnica)

Jest to poziomy element oparty na murze, stanowiący dolną podporę wiązarów lub belek stropowych i przenoszący obciążenia z krokwi na ścianę budynku. Posiada on zwykle przekrój kwadratowy o wymiarach 10×10 cm lub 14×14 cm.

Murłaty mocowane są do muru przy użyciu specjalnych stalowych kotew o rozstawie 1,5-2,5 m. Połączenia krokwi z murłatą realizowane są na zacios, na zamek kurpiowski lub na zamek galicyjski. W przypadku połączeń na zacios elementy zostają dodatkowo wzmocnione przy pomocy gwoździ lub wkrętów.

Płatew

Płatew jest poziomym elementem nośnym, opartym na słupach stolcowych i pełniącym rolę podpory dla krokwi lub jętek. Ze względu na duże obciążenia, płatwie posiadają zwykle duży przekrój poprzeczny.

Element ten wykorzystywany jest również w celu stężenia konstrukcji w układzie podłużnym. W połączeniu ze stolcami tworzy on strukturę nazywaną ramą stolcową. Wyróżniamy:

• płatwie kalenicowe, mocowane w celu podparcia krokwi w kalenicy,
• płatwie połaciowe, mocowane w celu wsparcia krokwi lub jętek, najczęściej w połowie połaci dachu,
• płatwie stropowe, ułożone na belkach wiązarowych lub stropowych, mocowane dla wsparcia stolców leżących i dolnych części krokwi.

Podciąg

Podciągiem nazywamy element podpierający strop, belki nośne, słupy i ściany. Podciąg przenosi obciążenia z wymienionych wcześniej elementów na inne elementy nośne (na przykład ściany lub słupy).

Stolec (słup stolcowy)

Stolcem nazywamy słup umieszczony w konstrukcji ramy nośnej stolcowej. Stanowi on element wiązara płatwiowo-kleszczowego. Wyróżniamy:

• stolce stojące – słupy pionowe mocowane na podwalinie, belce wiązarowej lub belce stropowej. Stolec stojący, podwalina, płatew oraz miecze lub zastrzały tworzą razem ramę stolcową – konstrukcję, której zadaniem jest usztywnienie więźby w kierunku podłużnym.
• stolce leżące – słupy skośne, obciążające belkę wiązarową lub stropową w miejscu podparcia. Stolec leżący, płatew połaciowa oraz miecze lub zastrzały tworzą razem tak zwaną ramę stolca leżącego.
• stolce kozłowe (kozły) – słupy skośne pochylone w kierunku zewnętrznym. Kozioł, płatew oraz miecze tworzą razem konstrukcję nazywaną ramą kozłową.

Wiatrownica

Wiatrownicą nazywamy deskę lub długą łatę mocowaną ukośnie od spodu do krokwi. Usztywnia ona konstrukcję więźby w kierunku podłużnym.

Wiązary

Wiązarem nazywamy główny element nośny więźby dachowej. Składa się on z pary połączonych ze sobą krokwi oraz zastosowanych wzmocnień. Wyróżniamy:

• wiązary pełne (główne), składające się z najważniejszych elementów konstrukcyjnych (krokwi, płatwi, słupów i kleszczy), umożliwiających bezpieczne i skuteczne przekazywanie obciążeń z dachu na podpory; w więźbach płatwiowo-kleszczowych umieszcza się je w rozstawie 3-5 m,
• wiązary niepełne (pośrednie), składające się z elementów umożliwiających przejmowanie obciążeń podkładu oraz pokrycia dachowego (kroki oraz płatwi).

Zastrzał

Jest to długa deska mocowana ukośnie, przebiegająca przez kilka elementów więźby dachowej. Z elementami skrajnymi łączy się ona na nakładki lub na czopy. Pozostałe elementy przecina natomiast, przyjmując formę kołkowanych przekładek. Zastrzały mocowane na skos ku górze nazywane są ramionami. Gdy biegną ukośnie w dół, określa się je mianem nóg. Jeśli natomiast krzyżują się ze sobą symetrycznie, mamy do czynienia z tak zwanymi krzyżownicami.

W zależności od konstrukcji, w jakich występują, mogą je usztywniać lub przenosić siły (rozciągające lub ściskające).

Jakie drewno na więźbę dachową?

Do konstrukcji więźby dachowej wykorzystuje się przede wszystkim wytrzymałe, łatwe w obróbce i stosunkowo tanie drewno iglaste. Najlepszymi parametrami charakteryzuje się sosna, zaraz za nią plasują się świerk i jodła. Znacznie rzadziej, ze względu na wysoką cenę, stosuje się natomiast modrzew i daglezję.

Co do zasady, więźby dachowej nie wykonujemy z drewna liściastego. W zależności od gatunku może być ono bowiem nietrwałe, nadmiernie twarde lub zbyt drogie.

Więźby dachowe projektowane są z:

• drewna litego klasy:
  • C24,
  • C27,
  • C30.
• drewna klejonego warstwowo klasy:
  • GL24h,
  • GL28c,
  • GL30c.

Drewno klasy C24 – podstawowe parametry:

• wytrzymałość na zginanie: 24 MPa
• wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien: 14 MPa
• wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien: 0,5 MPa
• wytrzymałość na ściekanie wzdłuż włókien: 21 MPa
• wytrzymałość na ściskanie w poprzek włókien: 2,5 MPa
• wytrzymałość na ścinanie: 2,5 MPa
• średni moduł sprężystości wzdłuż włókien: 11 000 MPa
• 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien: 7 400 N/mm2
• średni moduł sprężystości w poprzek włókien: 370 MPa
• średni moduł odkształcenia postaciowego: 690 N/mm2
• gęstość charakterystyczna: 350 kg/m3
• średnia gęstość: 420 kg/m3

Drewno klasy C27 – podstawowe parametry:

• wytrzymałość na zginanie: 27 MPa
• wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien: 16 MPa
• wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien: 0,4 MPa
• wytrzymałość na ściekanie wzdłuż włókien: 22 MPa
• wytrzymałość na ściskanie w poprzek włókien: 5,6 MPa
• wytrzymałość na ścinanie: 2,8 MPa
• średni moduł sprężystości wzdłuż włókien: 12 000 MPa
• 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien: 7 700 N/mm2
• średni moduł sprężystości w poprzek włókien: 400 MPa
• średni moduł odkształcenia postaciowego: 720 N/mm2
• gęstość charakterystyczna: 370 kg/m3
• średnia gęstość: 450 kg/m3

Drewno klasy C30 – podstawowe parametry:

• wytrzymałość na zginanie: 30 MPa
• wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien: 18 MPa
• wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien: 0,6 MPa
• wytrzymałość na ściekanie wzdłuż włókien: 23 MPa
• wytrzymałość na ściskanie w poprzek włókien: 2,7 MPa
• wytrzymałość na ścinanie: 3,0 MPa
• średni moduł sprężystości wzdłuż włókien: 12 000 MPa
• 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien: 8 000 N/mm2
• średni moduł sprężystości w poprzek włókien: 430 MPa
• średni moduł odkształcenia postaciowego: 750 N/mm2
• gęstość charakterystyczna: 380 kg/m3
• średnia gęstość: 460 kg/m3

Drewno klejone klasy GL24h – podstawowe parametry:

• wytrzymałość na zginanie: 24 N/mm2
• wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien: 19,2 N/mm2
• wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien: 0,5 N/mm2
• wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien: 24 N/mm2
• wytrzymałość na ściskanie w poprzek włókien: 2,5 N/mm2
• wytrzymałość na ścinanie: 3,5 N/mm2
• średni moduł sprężystości wzdłuż włókien: 11 500 N/mm2
• 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien: 9 600 N/mm2
• średni moduł sprężystości w poprzek włókien: 300 N/mm2
• 5% kwantyl modułu sprężystości w poprzek włókien: 250 N/mm2
• gęstość charakterystyczna: 385 kg/m3
• średnia gęstość: 420 kg/m3.

Drewno klejone klasy GL28c – podstawowe parametry:

• wytrzymałość na zginanie: 28 N/mm2
• wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien: 19,5 N/mm2,
• wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien: 0,5 N/mm2,
• wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien: 24 N/mm2,
• wytrzymałość na ściskanie w poprzek włókien: 2,5 N/mm2,
• wytrzymałość na ścinanie: 3,5 N/mm2,
• średni moduł sprężystości wzdłuż włókien: 12 500 N/mm2,
• 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien: 10 400 N/mm2
• średni moduł sprężystości w poprzek włókien: 300 N/mm2,
• 5% kwantyl modułu sprężystości w poprzek włókien: 250 N/mm2,
• gęstość charakterystyczna: 390 kg/m3,
• średnia gęstość: 420 kg/m3.

Drewno klejone klasy GL30c – podstawowe parametry:

• wytrzymałość na zginanie: 30 N/mm2,
• wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien: 19,5 N/mm2,
• wytrzymałość na rozciąganie w poprzek włókien: 0,5 N/mm2,
• wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien: 24,5 N/mm2,
• wytrzymałość na ściskanie w poprzek włókien: 2,5 N/mm2,
• wytrzymałość na ścinanie: 3,5 N/mm2,
• średni moduł sprężystości wzdłuż włókien: 13 000 N/mm2,
• 5% kwantyl modułu sprężystości wzdłuż włókien: 10 800 N/mm2,
• średni moduł sprężystości w poprzek włókien: 300 N/mm2,
• 5% kwantyl modułu sprężystości w poprzek włókien: 250 N/mm2,
• gęstość charakterystyczna: 390 kg/m3,
• średnia gęstość: 430 kg/m3.

Klasy sortownicze

Drewno konstrukcyjne można także opisać, korzystając z oznaczeń trzech klas sortowniczych:

1. KW – klasa wyborowa.
2. KS – klasa średniej jakości.
3. KG – klasa gorszej jakości.

Rodzaj i klasa drewna wykorzystanego do budowy więźby dachowej uwzględnione są już na etapie projektowania domu. Kierowanie się przedstawioną wyżej uniwersalną klasyfikacją drewna, pozwoli nam wybrać materiał, który spełni wszystkie nasze oczekiwania.

Drewno konstrukcyjne przeznaczone do budowy więźby dachowej powinno być odpowiednio wysuszone oraz zaimpregnowane. Coraz więcej inwestorów dostrzega też zalety materiału czterokrotnie struganego.

Zacznijmy jednak od początku. Suszenie drewna ma decydujący wpływ na jego trwałość. Dla zapewnienia odpowiednich parametrów, wilgotność materiału nie powinna przekraczać 20%. Pamiętajmy, że drewno wilgotne jest nawet 60-70% mniej wytrzymałe niż drewno suche, a korzystanie z niego prowadzi do powstania wypaczeń i różnego rodzaju odkształceń, posiadających ujemny wpływ na konstrukcję dachu.

Materiał o wysokiej wilgotności jest również podatny na działanie grzybów oraz pleśni. Suszenie drewna może przebiegać w sposób naturalny lub z wykorzystaniem specjalnych komór. Przemysłowe suszenie komorowe prowadzone jest w maszynach o regulowanej temperaturze i wilgotności. Temperatura powyżej 70°C pozwala wyjałowić materiał i oczyścić go z wszelkiego rodzaju mikroorganizmów.

Jeśli chodzi o czterostronne struganie drewna konstrukcyjnego, metoda ta stosowana jest powszechnie w USA, Kanadzie oraz krajach skandynawskich. Uzyskana w ten sposób gładka powierzchnia elementów zapewnia konstrukcji zwiększoną odporność ogniową oraz biologiczną. Utrudnia ona bowiem swobodną penetrację materiału, zarówno przez ogień, jak i owady.

Niezwykle istotnym etapem przygotowania drewna konstrukcyjnego jest jego impregnacja. Samodzielna impregnacja drewna może być kłopotliwa i – ostatecznie – mało skuteczna. Dlatego też, wybierając drewno na więźbę dachową, warto zwrócić uwagę na materiał, który został odpowiednio zabezpieczony w warunkach przemysłowych.

Prawidłowo dobrana i przeprowadzona impregnacja chroni drewno przed korozją biologiczną, zwiększają przy tym jego wytrzymałość oraz odporność ogniową. Wyróżniamy następujące rodzaje impregnacji:

• powierzchniową, wykonywaną najczęściej metodą natrysku (ewentualnie poprzez malowanie lub zanurzenie drewna w roztworze impregnatu). Zabezpieczenie powierzchniowe wydaje się mało kłopotliwe, ale niestety, charakteryzuje się ono najmniejszą skutecznością.
• głęboką, wykonywaną poprzez długotrwałe moczenie drewna w roztworze impregnatu. Kąpiel taka trwa zwykle kilka dni, zapewniając doskonałe zabezpieczenie zewnętrznych i wewnętrznych warstw materiału.
• próżniową (ciśnieniową), wykonywaną metodą ciśnieniowego nasączania drewna impregnatem w specjalistycznym autoklawie.

Wybór impregnatu oraz metody jego aplikacji uzależnione są od rodzaju drewna oraz jego przeznaczenia. W przypadku drewna konstrukcyjnego zaleca się korzystanie z certyfikowanych, ekologicznych preparatów do impregnacji głębokiej lub ciśnieniowej.

Kupując drewno na więźbę dachową, zwracajmy uwagę na europejski znak jakości CE (Conformité Européenne). Stanowi on bowiem gwarancję zgodności materiału z obowiązującymi normami w zakresie bezpieczeństwa użytkowania, ochrony zdrowia oraz ochrony środowiska.

Nie ma znaczenia, czy drewno przeznaczone jest do budowy więźby dachowej domu jednorodzinnego, czy też ogromnych konstrukcji przemysłowych. Każdy producent drewna konstrukcyjnego ma obowiązek uzyskać prawo do certyfikacji symbolem CE. Powinniśmy zdecydowanie unikać wytwórców i sprzedawców posiadających w swej ofercie materiały bez certyfikatu jakości – skutki użytkowania drewna o parametrach niedostosowanych do jego przeznaczenia mogą być bowiem tragiczne. Symbol CE umieszczany jest na każdej sztuce produktu w sposób widoczny i czytelny.

Obciążenia więźby pokryciem dachowym

Wyróżniamy następujące grupy obciążeń więźby dachowej:

1. Obciążenia stałe.
   Grupa obciążeń, do których należą: ciężar własny konstrukcji więźby dachowej, ciężar własny zastosowanego pokrycia dachowego, ocieplenie, wykończenie wewnętrzne oraz równomierne obciążenie ciągłe pionowe ułożone na poziomych elementach dachu (jętce, kleszczach czy belce stropu podwieszonego).
2. Obciążenia zmienne.
   Grupa obciążeń, do których należą: obciążenie zalegającym śniegiem na połaciach dachu oraz obciążenie połaci związane z naporem wiatru.

Sumaryczne obciążenie więźby dachowej waha się zwykle, w zależności od zastosowanego pokrycia, od około 205 kg/m2 do około 290 kg/m2, z czego od 2 do 80 kg/m2 stanowi obciążenie samego pokrycia.

Obciążenia poszczególnych pokryć:

• płyty włóknocementowe – około 20 kg/m2 (możliwość zastosowania na dachach stromych o dowolnym nachyleniu połaci),
• blachodachówka – 2-6 kg/m2 (minimalne nachylenie połaci 9-12°),
• blacha płaska – 2-9 kg/m2 + deskowanie – około 15 kg/m2 (możliwość zastosowania na dachach stromych o dowolnym nachyleniu połaci),
• papa – 5-7 kg/m2 + deskowanie – około 15 kg/m2 (możliwość zastosowania na dachach stromych o dowolnym nachyleniu połaci),
• gonty bitumiczne – 7-11 kg/m2 + deskowanie – około 15 kg/m2 (możliwość zastosowania na dachach stromych o dowolnym nachyleniu połaci),
• dachówki cementowe – około 45 kg/m2 (zalecane nachylenie połaci: 22-45°; dla dachówek drobnowymiarowych – co najmniej 35°),
• dachówki ceramiczne – 30-80 kg/m2 (zalecane nachylenie połaci: 22-45°; dla dachówek drobnowymiarowych – co najmniej 35°).

Jeśli zamierzamy zmienić pokrycie dachowe, a przy tym uniknąć przebudowy więźby dachowej, powinniśmy wybierać spośród materiałów o podobnym lub mniejszym ciężarze. I tak, pokrycia z papy zastąpić możemy gontem bitumicznym, płyty azbestowo-cementowe – płytami włóknocementowymi lub blachą, a dachówkę – nowym produktem tego samego rodzaju.

Musimy także pamiętać o prawidłowo dobranym podłożu. Dachówka, blachodachówka oraz płyty włóknocementowe mogą zostać ułożone na lekkich łatach i kontrłatach. Papa, gonty bitumiczne oraz blacha płaska wymagają natomiast zastosowania ciężkiego, sztywnego poszycia z desek lub płyt budowlanych. Paradoksalnie więc, najcięższe pokrycia mocowane są do najlżejszych podłoży.

Więźba dachowa – cena

Wykonanie więźby dachowej w tradycyjnej technologii jest niezwykle praco- i czasochłonne. Roboty tego typu wymagają dużej precyzji, wiedzy oraz doświadczenia. Dlatego też, realizację więźby warto powierzyć specjalistom.

Na końcowe koszty tradycyjnej więźby dachowej składają się:

• cena drewna zakupionego w tartaku + koszty jego impregnacji,
• koszt transportu materiałów na plac budowy,
• cena niezbędnych okuć ciesielskich i wszelkiego rodzaju łączników,
• koszt robocizny cieśli,
• koszt wykonania stropu żelbetowego,
• koszt wykonania ściany nośnej,
• koszt wykonania ławy fundamentowej pod ścianą nośną.

Koszt realizacji tradycyjnej więźby dachowej wraz z montażem oraz wykonaniem stropu żelbetowego wynosi średnio 170-180 zł za m2 połaci dachu.

Za samą więźbę dachową wraz z robocizną zapłacimy, w zależności od poziomu skomplikowania dachu, od 30 do 110 zł/m2.

Zawierając umowę z konkretnym wykonawcą, musimy mieć na uwadze, że podane przez niego koszty są zwykle orientacyjne. Ze względu na nieprzewidziane wydatki, jakie mogą wystąpić podczas prac tego typu, powinniśmy liczyć się z koniecznością wyłożenia na tradycyjną więźbę dachową większej kwoty.